آموزش رانندگی با دنده اتومات مثل آب خوردن.
اینجا همهچی رو برات ریز به ریز و با زبون ساده توضیح دادم.
چون مثلا وقتی بفهمی چرا باید قبل گذاشتن روی P، ترمز دستی رو بکشی، دیگه لازم نیست من ده بار اینو تکرار کنم.
خودت حواست هست چون دلیلشو میدونی.
همه نکات رو از صفر تا صد برات نوشتم.
اگه سوالی توی ذهنته و اینجا بهش جواب ندادم، حتماً بپرس که با هم حلش کنیم.
اگه هم تجربه رانندگی با ماشین اتومات رو داری، تجربتو این پایین برای بقیه بنویسی.
شاید یه نکته شما به درد من و بقیه دوستان بخوره!
سلام وقت بخیر، من با سرعت حدود ۸۰ تا ۹۰ کیلومتر در حال رانندگی بودم که اشتباهی دنده رو از حالت D به حالت N تغییر دادم.
بهمحض اینکه متوجه شدم، سریعاً دوباره دنده رو به حالت D برگردوندم.
ماشینم پارس اتومات AL4 فابریک کارخونه هست و الان هم ۵۴ هزار کیلومتر کار کرده.
این اتفاق چند روز پیش افتاده، حالا سوالم اینه:
آیا این کار به گیربکس آسیب زده؟ چطور میتونم مطمئن بشم؟
وقتی توی ماشین اتومات دنده رو از D به N میذاری، درواقع: اتصال بین موتور و چرخها قطع میشه یعنی موتور میچرخه ولی گیربکس به چرخها نیرو نمیده در نتیجه ماشین مثل حالت خلاصی حرکت میکنه خب این اتفاق اگه در سرعت بالا (مثل ۸۰–۹۰) بیفته، چند نکته داره: مشکل اصلی موقع برگشت از N به D در حال حرکته وقتی ماشین روی N باشه و سرعتت بالاست، موتور داره دور خودش میچرخه و چرخها هم دارن با سرعت بالا میچرخن. حالا اگه ناگهانی دنده رو از N به D برگردونی، گیربکس باید در لحظه، دور موتور رو با سرعت چرخها همگام کنه اگه این کار با اختلاف زیاد انجام بشه، ممکنه: شوک به گیربکس وارد بشه اصطکاک توی کلاچهای داخلی بالا بره فشار به روغن گیربکس بیاد اگه این اتفاق فقط یهبار افتاده باشه و سریع هم برگشتی به D معمولاً مشکلی پیش نمیاد. چطور مطمئن شی که آسیب دیده یا نه؟ اگه اینا رو نداری، احتمالاً سالمی: دندهها بدون ضربه و نرمی عوض میشن صدای ناهنجار یا تقتق نمیشنوی ماشین توی شتابگیری تنبل نشده چراغ اخطار گیربکس یا چک روشن نشده بوی سوختگی از گیربکس حس نمیکنی روغن گیربکس رنگش عادیه (صورتی شفاف یا قرمز روشن) اگه این نشونهها رو دیدی، حتماً ببر متخصص گیربکس: تعویض دنده با ضربه یا تاخیر روشن شدن چراغ چک بوی سوختگی یا تغییر رنگ روغن گیربکس لیز خوردن دندهها (یعنی وقتی گاز میدی دور موتور میره بالا ولی ماشین راه نمیره) صدای زوزه یا تقتق از گیربکس.
رانندگی با دنده اتومات اصلاً سخت نیست.
اگه اولین باره میخوای با ماشین اتومات رانندگی کنی یا هنوز یه کم استرس داری، اصلاً نگران نباش.
تو این صفحه خیلی راحت و روون همه نکات مهم رو برات نوشتم؛
هر چی سوال داشتی، همینجا بپرس تا راهنماییت کنم!
برای شروع اول معنی حروف دندههای ماشین اتوماتیک رو باید یاد بگیریم.
پس دقیق هر کدوم رو اینجا توضیح میدم بعد میریم سراغ رانندگی.
این حالتیه که وقتی میخوای ماشینو پارک کنی استفاده میکنی، مثلاً رسیدی خونه، پارک کردی تو کوچه، ماشینو خاموش میکنی و دنده رو میذاری روی P.
این حالت چرخها رو قفل نمیکنه، ولی گیربکسو قفل میکنه.
یعنی ماشین نمیتونه حرکت کنه، ولی بهتره همیشه قبلش ترمز دستی رو هم بکشی.
این در واقع همون خلاصِ خودمونه، مثل خلاص ماشین دندهای.
یعنی دندهای در کار نیست، ماشین گاز میخوره ولی حرکت نمیکنه.
معمولاً موقع یدککش کردن، یا وقتی میخوای ماشینو یهذره هول بدی یا جابهجا کنی، از این حالت استفاده میکنی.
تو رانندگی معمولی هیچوقت از N استفاده نکن.
خیلیا فکر میکنن اگه تو سرازیری دنده رو بذارن N مصرف کم میشه، ولی هم خطرناکه هم اشتباه.
ماشین بدون کنترل گیربکس میره جلو و ترمزات ممکنه خوب جواب نده.
وقتی میخوای بری عقب، این حالت رو انتخاب میکنی. ولی یه قانون خیلی خیلی مهم داره:
ماشین باید کامل وایساده باشه، یعنی تا کامل نایستادی، دنده رو نذار روی R.
چون اگه وقتی ماشین جلو میره یهویی بزاری روی R، گیربکسو نابود میکنی.
درست مثل اینه که تو دندهای از پنج یهویی بزنی دنده عقب.
اینجا جاییه که اکثر وقتا باهاش سروکار داری.
وقتی دنده روی D باشه، ماشین خودش دنده رو بالا و پایین میکنه، بسته به سرعت و فشار روی پدال گاز.
تو فقط باید گاز بدی یا ترمز بگیری.
حالا برسیم به یهسری دندههایی که شاید کمتر استفاده بشن، ولی وقتی لازمت بشن واقعاً نجاتت میدن.
اگه ماشینت یه مقدار پیشرفتهتر باشه، احتمالاً دندههایی غیر از P، R، N، D هم داره.
این واسه وقتاییه که میخوای یکم تیزتر رانندگی کنی، مثلاً سبقت بگیری.
توی این حالت، ماشین دنده رو دیرتر عوض میکنه.
یعنی میذاره موتور بیشتر بچرخه تا قدرت بیشتری بده.
شتابت بهتر میشه ولی مصرف بنزینت میره بالا.
حالا برسیم به دندهای که خیلیا نمیدونن دقیقاً چیکار میکنه.
L یعنی دنده پایین، دقیقاً مثل دنده ۱ تو ماشین دندهای.
چه وقتایی به درد میخوره؟
تو این حالت، ماشین اجازه نمیده دنده بره بالا، و دور موتور بالا میمونه.
بعضی ماشینا بهجای L یا S، یهسری حالتای عددی یا دستی دارن مثلاً:
تو بعضی ماشینای اتوماتیک جدید هم پشت فرمون دوتا پدال کوچیک هست که بهشون میگن شیفتر (Shifter).
یکی برای دنده بالا، یکی برای پایین. اینا هم تو حالت M یا S فعال میشن و حس رانندگی دستی با راحتی اتوماتو میدن.
خب اولین مرحله، همون چیز سادهایه که خیلیا سرسری ردش میکنن ولی یه نکتهی مهم توشه.
وقتی سوییچ رو میخوای بچرخونی یا دکمه استارت رو بزنی، دنده حتما باید روی P باشه.
حالا پاتو بذار روی پدال ترمز، بعد دکمه استارتو بزن یا سوییچو بچرخون.
پس فرمولش شد:
وقتی ماشین روشن شد، حالا وقتشه که راه بیفتی.
وقتی پاتو از روی ترمز برداری ماشین شروع میکنه به حرکت کردن و آروم جلو میره.
نیاز نیست گازو تا ته فشار بدی! ماشینای اتومات با یه فشار کوچیک گاز هم راه میافتن.
اینجا جاییه که باید یه ذره فکر کنی، چون رانندگی تو شیب با اتوماتیک یه سری ریزهکاری داره.
تو سربالایی، اگه پاتو فقط روی گاز بذاری، ممکنه ماشین زور کم بیاره یا هی دنده عوض کنه.
اگه حالت دستی (مثلاً M یا + / -) یا دندههای عددی (1، 2، 3) داری، دنده رو بیار روی عدد پایینتر، مثلاً 2 یا حتی 1.
این باعث میشه ماشین با دور موتور بالا ولی قدرت بیشتر بره بالا.
تو سرازیریها هم قضیه برعکسه، اگه ماشین رو بزاری روی D و گاز ندی، هی دنده میره بالا و ماشین تند میره پایین.
ولی اگه دنده رو بیاری روی 1 یا L، موتور ماشین میشه یه جور ترمز طبیعی، و باعث میشه سرعت نگیره.
ماشینای قدیمیتر بهجای L یا عدد، یه دکمه روی دنده دارن که نوشته O/D OFF (Overdrive Off).
اونو بزنی، ماشین دیگه دنده بالا نمیره. همینم به درد سرازیری میخوره.
رانندگی در سربالایی و سرپایینی با دنده اتومات خلاصهاش میشه:
تو ترافیک یا پشت چراغ قرمز طولانی، خیلیا نمیدونن با دنده چی کار کنن.
وقتی روی D باشی، پاتو روی ترمز نگهداری، ماشین نمیره جلو، ولی گیربکس تو حالت درگیره.
اگه مدت زیادی پاتو روی ترمز نگهداری، هم خودت خسته میشی هم ممکنه فشار روی گیربکس بیاد.
اینجا دوتا انتخاب داری:
همون پاتو بذار روی ترمز و بذار دنده رو روی D بمونه، استهلاک خاصی نداره.
مثلاً پشت چراغ قرمز طولانی یا ترافیک شدید:
این کار باعث میشه گیربکس آزاد بشه، فشار کم بشه و خودتم راحتتر باشی.
مخصوصاً تو ترافیکهای شهری مثل تهران که گاهی باید ۳-۴ دقیقه یه جا وایسی!
دنده عقب با ماشین اتومات، از اون کاراییه که اگه اصولیشو بدونی خیلی راحتتر و امنتر میشی.
مرحله به مرحله:
یادت باشه که هیچوقت موقع حرکت دنده رو تغییر نده.
یعنی وقتی هنوز عقب میری، یهویی نزن روی D یا برعکس، چون فشار خیلی زیادی میاد به گیربکس و ممکنه آسیب ببینه.
بعضی ماشینای اتومات، وقتی دنده رو میذاری روی R، آینههای بغل یه کم پایین میرن تا کف زمینو ببینی، خیلی خوبه برای پارک کردن.
خیلیا پارک کردن ماشین اتومات رو اشتباه انجام میدن و کمکم به گیربکس ماشین آسیب میزنن، مخصوصاً توی سرازیریها.
حالا بریم مرحلهبهمرحله و یه کوچولو علمی و فنی نحوه پارک کردن با ماشین اتومات رو یاد بگیریم.
ماشینو کامل نگه دار یعنی کاملاً بیار به حالت ایست، هیچ تکونی نخوره! الان هنوز ماشین توی D یا R هست؟ اشکال نداره، پاتو روی ترمز نگهدار.
اینجا نکته مهمیه که خیلیا ردش میکنن:
وقتی میزنی روی N، عملاً اتصال موتور به چرخها قطع میشه، یعنی ماشین آزاده.
حالا که ماشینو روی N گذاشتی و آزاد شده، وقتشه ترمز دستی رو بکشی.
چون اینطوری وزن ماشین میافته روی ترمز دستی، نه روی گیربکس!
اگه مستقیم بری روی P، وزن ماشین میافته روی یه پین فلزی داخل گیربکس که ممکنه فشار باعث بشه بشکنه یا گیر کنه.
الان دیگه ماشین ثابته، وزنش روی ترمز دستیه، با خیال راحت میتونی بزنی روی P.
اینجوری پین توی گیربکس آروم و بدون فشار درگیر میشه، نه با ضربه.
وقتی دنده رو مستقیم از D یا R بزنی P، اون پین فلزی توی گیربکس باید جلو حرکت ماشینو بگیره.
ولی اگه اول بری روی N → ترمز دستی رو بکشی → بعد بزنی P، اون پین فقط یه قفل کوچیک میزنه، بدون اینکه فشار روش باشه.
تو دندههای اتومات، وقتی میذاری روی P (پارک)، یه قطعه مکانیکی کوچیک به اسم Parking Pawl میاد داخل یه شکاف تو گیربکس گیر میکنه و ماشینو قفل میکنه.
توی این تصویر Parking Pawl توی جای خودش قرار گرفته.
حالا اگه وزن ماشین کامل روش باشه این قطعه زیر فشار خیلی زیاد قرار میگیره، این باعث میشه:
ولی وقتی ترمز دستی رو اول میکشی، یه نیروی مکانیکی جدا میاد چرخای عقب رو نگه میداره.
اونوقت ماشین دیگه حرکت نمیکنه، فشاری هم به اون قطعه داخل گیربکس نمیرسه.
بعد راحت میتونی بذاری روی P و با خیال راحت ماشینو خاموش کنی.
خیلیا موقع رانندگی با ماشین اتومات اشتباهاتی میکنن که شاید اولش کوچیک به نظر بیاد، ولی کمکم گیربکس رو نابود میکنه و کلی خرج میذاره رو دست آدم!
یکی از قاتلای بیصدای گیربکس اتومات همینه!
اگه هنوز ماشین کامل واینساده و دنده رو بزاری روی P (پارک)، یه قطعهای توی گیربکس به اسم parking pawl باید حرکت ماشین رو قفل کنه.
حالا اگه ماشین یه ذره در حال حرکته، این قطعه فشار خیلی زیادی رو تحمل میکنه و ممکنه با مرور زمان بشکنه یا کلاً قفل کنه.
بعضیا فکر میکنن با گذاشتن دنده روی N (خلاص) تو حرکت، بنزین کمتر مصرف میشه.
ولی این کار خیلی اشتباهه. چون:
بهتره همیشه دنده رو روی D بذاری و با ترمز و گاز سرعت رو کنترل کنی.
گیربکس خودش هوشمنده، بیشتر از ما میفهمه کی دنده عوض کنه!
یه اشتباه خطرناک و پرهزینه اینه که مثلاً هنوز ماشین داره عقب میره، یهو بزنی روی D که بره جلو، یا برعکس!
تو این حالت، بهجای اینکه ترمز کنی، با خود گیربکس جلوی حرکتو میگیری.
این فشار خیلی زیادی به کلاچها و قطعات داخلی گیربکس وارد میکنه و باعث سایش و خرابی جدی میشه.
خب یه کم طبیعیه چون همه این کارو میکنن، ولی اگه چراغ واقعاً طولانیه (مثلاً ۲ دقیقه یا بیشتر)، بهتره دنده رو بیاری روی N و ترمز دستی رو بکشی، چون:
تو توقفهای کوتاه (زیر ۱ دقیقه) مشکلی نیست، ولی برای توقف طولانی، بهتره دنده رو خلاص کنی تا ماشینم یه نفس بکشه!
اگه ماشینت قابلیت تعویض دستی داره (مثل حالت M یا + و -)، بدون داری چیکار میکنی، اگه نمیدونی بهتره دست نزنی!
مثلاً اگه موقع حرکت با سرعت بالا بزنی دنده رو روی 1، احتمال قفل شدن چرخها و آسیب به موتور و گیربکس وجود داره.
استفاده درست از این حالت خیلی خوبه، ولی اول باید دقیق بلد باشی.
گیربکس اتوماتیک مثل قلب ماشینه، روغن داخلش مثل خونشه، اگه این روغن بمونه و فاسد بشه:
پس دفترچه ماشین رو ببین، ببین نوشته هر چند وقت یا هر چند کیلومتر باید روغن گیربکس عوض شه و بهش عمل کن.
مثلاً وقتی ماشین پارکه یا رو حالت خلاصه، طرف گاز میده که مثلاً صداشو بشنوه یا موتور گرم بشه.
این کار بازم فشار بیخودی به تورککانورتر و گیربکس میاره.
اگه خیلی لازمه، با ملایمت گاز بده، از گاز دادن شدید تو این حالت ها پرهیز کن.
شاید بگی چه ربطی داره؟ ولی با لاستیک خراب، فشار بیشتری روی گیربکس و سیستم تعلیق میافته چون کنترل کشش پایین میاد.
مخصوصاً موقع شروع حرکت یا تو جادههای لغزنده.
در نتیجه، گیربکس باید زور بیشتری بزنه برای کاری که با لاستیک خوب راحت انجام میشد.
شگفت انگیزترین محصولی که تا حالا برای ماشین خریدم.
خاک هم دیگه مثل قبل روی ماشین نمیمونه
حتی وقتی هم که خاک می شینه یک آب روش بپاشید همش میریزه پایین.
سلام وقت بخیر ببخشید من چند بار در حال حرکت با سرعت خیلی خیلی کم گذاشتم p و الان فهمیدم که مشکل سازه.
الان که میزارم رو حالت پارک دیگه از حالت p در نمیاد تا از سوراخ به شستیش فشار میارم دنده رو عوض میکنم.
سلام وقتت بخیر، این مشکلیه که خیلیا ممکنه بهش دچار بشن و به موقع نفهمن. ماجرای گیر کردن دنده روی حالت P (پارک) چیه و چرا این اتفاق افتاده، و چی کار باید بکنی؟ خب این مشکل دقیقاً همون چیزیه که بهش میگن: آسیب به مکانیزم پارکپال (Park Pawl) یا گیر کردن گیربکس بهخاطر فشار زیاد روی قفل پارک. داخل گیربکسهای اتومات وقتی دنده رو میذاری روی P، یه قطعه فلزی به اسم پارکپال وارد یه شیار روی چرخدنده خروجی گیربکس میشه و اون رو قفل میکنه تا ماشین تکون نخوره. ولی این قطعه برای زمانی طراحی شده که ماشین کاملاً ایستاده باشه. حتی سرعت کم (مثلاً ۳–۴ کیلومتر بر ساعت) هم اگه باشه، و تو بزاری روی P، باعث میشی اون قطعه زورکی بره توی چرخدنده در حال حرکت و یا بشکنه، یا گیر کنه، یا باعث قفل شدن کل مکانیزم بشه. به هیچ عنوان زور نزن دنده رو از حالت P دربیاری چون ممکنه آسیب بیشتر بزنه. ببر پیش تعمیرکار گیربکس اتوماتیک که وارد باشه، چون احتمال خیلی زیاد: یا پارکپال آسیب دیده یا فنر قفل مکانیزم شکسته یا پین قفلگیر کرده اگه هنوز گارانتی داری یا ماشینت خیلی نوئه، حتما با نمایندگی تماس بگیر. از این به بعد یادت باشه: وقتی ماشین کاملاً ایستاد، بعد بذار روی P. حتی یه قل خوردن کوچیک هم ممکنه به مرور این آسیب رو بزنه. مخصوصاً توی سربالایی یا سرازیری، همیشه اول ترمز دستی بکش بعد دنده رو بذار P تا فشار نیاد به گیربکس.
توی رانندگی با ماشین اتومات، اگه بخوایم دنده رو از D ببریم روی S، باید ترمز بگیری یا نه؟
نه عزیز! لازم نیست ترمز بگیری.
موقع رانندگی میتونی خیلی راحت و بدون ترمز گرفتن، دنده رو از D به S ببری.
سیستم خودش میفهمه چیکار کنه.
وقتی توی ماشینای اتومات دنده رو از D میبری روی S، درواقع ساختار مکانیکی دنده رو عوض نمیکنی
فقط الگوی تعویض دنده توسط ECU (کامپیوتر ماشین) رو تغییر میدی.
توی حالت S یا همون Sport Mode:
یعنی یه حالت تهاجمیتر و چابکتر به ماشین میدی.
ولی این تغییرات همش نرمافزاری و کنترلیه، نه اینکه بخوای یه چیز مکانیکی جابهجا کنی که نیاز به ترمز گرفتن باشه.
وقتی در حال حرکتی، ECU داره لحظهبهلحظه بررسی میکنه که:
وقتی دنده رو از D میبری روی S، کامپیوتر بدون اینکه بخواد شوک یا ضربه به گیربکس بزنه، نرم و هوشمند حالت رانندگی رو عوض میکنه.
روشن کردن ماشین اتومات رو باید روی P انجام بدیم یا N؟
درسته و اصولی اینه که ماشین اتومات رو باید تو حالت P (پارک) روشن کنی، نه N.
حالت P قفل گیربکسه
وقتی دنده روی P باشه، یه قطعه به اسم پارک پال (Park Pawl) میاد داخل گیربکس و یه زائده مکانیکی میندازه توی چرخدنده داخلی، یعنی گیربکس عملاً قفل میشه و ماشین حرکت نمیکنه حتی اگه ترمز ول بشه.
این یعنی امنترین حالت برای روشن کردن ماشین.
اگه دنده رو بذاری روی N، ماشین درسته که درگیر با موتور نیست، ولی آزاده.
یعنی اگه تو سربالایی یا سرازیری باشی و ترمز نگه نداری، ماشین میره!
استارت زدن تو N، ممکنه فشار اضافی هم به سیستم ترمز و گیربکس وارد بشه، چون هیچ قفلی روی چرخها نیست.
تو ماشینای اتومات امروزی، یه سوئیچ ایمنی هست که بررسی میکنه موقع استارت زدن، دنده روی P یا N هست یا نه.
خیلیا تو جابهجا کردنای کوچیک مثل پارک دوبل یا جلو-عقب کردن تو فضای تنگ، اشتباه میکنن و فکرشم نمیکنن چطوری دارن گیربکسو نابود میکنن!
وقتی داری ماشینو هی جلو و عقب میکنی (مثلاً داری پارک میکنی یا میخوای از یه فضای کوچیک دربیای)، آیا لازمه بین دنده R و D، اول بیاریمش روی N بعد ببریم به اون یکی؟ یا مستقیم بزنیم؟
اگه ماشین کاملاً وایساده (ایست کامل)، میتونی مستقیم از R بری D یا برعکس، بدون نیاز به رفتن روی N.
اما...
اگه حتی یه ذره ماشین داره حرکت میکنه، حتی خیلی کم، و دنده رو عوض کنی، داری گیربکسو به فنا میدی.
وقتی تو حالت R یا D هستی و ماشین حرکت میکنه، چرخدندههای داخلی گیربکس درگیرن و دارن کار خودشونو میکنن.
حالا اگه هنوز ماشین کامل نایستاده باشه و تو دنده رو بزنی از D به R یا برعکس، این وسط گیربکس باید زور بزنه و خلاف جهت حرکت رو تحمل کنه!
نتیجه:
وقتی داری دنده عقب میری و میخوای بری جلو:
وقتی داری جلو میری و میخوای بری عقب:
لازم نیست حتما بری روی N، اگه ماشین کاملاً ایستاده باشه، ولی اون یه مکث کوچیک خیلی مهمه!